عملکرد وزرای امور خارجه ایران در عصر ناصرالدین‌شاه و رقابت دو امپراتوری روسیه و بریتانیا در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین الملل دانشگاه خوارزمی، تهران

2 دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی

چکیده

با شروع حکومت ناصرالدین‌شاه وزارت خارجه در قالب یک‌نهاد مستقل جلوه‌گر شد. کوشش ناصرالدین‌شاه برای ایجاد ساختارهای نوین حکومتی و همچنین تعیین و تحدید وظایف وزارتخانه‌ها و نهادها و سپردن مسئولیت هر یک‌به‌یکی از رجال، تا حدود چشم‌گیری قدرت مطلقه را از دست صدراعظم خارج کرد و اختیارات وی را کاهش داد. امور خارجی، که تا پیش از سلطنت ناصرالدین‌شاه تحت تأثیر دربار و شخص صدراعظم بود با آغاز پادشاهی وی به شکل روزافزونی در وزارت امور خارجه خارج شد و هریک از وزیران نیز به‌تناسب نفوذ و قدرت خود کوشیدند با قوانین حکومتی ضمانت اجرا بالاتری برای اختیارات وزارت. امور باید به دست ارائه شود. پژوهش حاضر ضمن معرفی سه تن از وزرای امور خارجی بر سیاست خارجی در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه، به بررسی شرایط و عملکرد دوران وزارت هریک از آن‌ها اختصاص داده شده است، همچنین عملکرد و وظایف وزارت امور خارجه را نیز یکی از مهم‌ترین ارکان‌های دیوان ناصرالدین‌شاهبررسی می‌کند. قرار داده است. در این راستا، این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات آن بر اساس اسناد و منابع کتابخانه های گردآوری شده است. نتایج گوی پژوهشی آن است که تضاد رقابت و رقابت هرکدام از موقعیت های ناپایدار و برای سیاست های متصدیان خارجی درمسند وزارت امور خارجه پدید آمدند و این رقابت ها به ارائه امتیاز جدید به دولت روسیه و یا انگلیس توسط وزیر امور خارجه می پرداختند. روابط خارج از ایران در حکمرانی وابسته‌ای بود، که سرنوشت آن را سیاسی کشور تعیین می‌کرد. در این راستا، این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات آن بر اساس اسناد و منابع کتابخانه های گردآوری شده است. نتایج گوی پژوهشی آن است که تضاد رقابت و رقابت هرکدام از موقعیت های ناپایدار و برای سیاست های متصدیان خارجی درمسند وزارت امور خارجه پدید آمدند و این رقابت ها به ارائه امتیاز جدید به دولت روسیه و یا انگلیس توسط وزیر امور خارجه می پرداختند. روابط خارج از ایران در حکمرانی وابسته‌ای بود، که سرنوشت آن را سیاسی کشور تعیین می‌کرد. در این راستا، این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات آن بر اساس اسناد و منابع کتابخانه های گردآوری شده است. نتایج گوی پژوهشی آن است که تضاد رقابت و رقابت هرکدام از موقعیت های ناپایدار و برای سیاست های متصدیان خارجی درمسند وزارت امور خارجه پدید آمدند و این رقابت ها به ارائه امتیاز جدید به دولت روسیه و یا انگلیس توسط وزیر امور خارجه می پرداختند. روابط خارج از ایران در حکمرانی وابسته‌ای بود، که سرنوشت آن را سیاسی کشور تعیین می‌کرد.

کلیدواژه‌ها